Inleiding: EHRM-Jurisprudentie en IT-Bewijs
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft sinds 2010 een reeks zaken behandeld waarin IT-bewijs centraal stond. Denk aan digitale logs, metadata, chain-of-custody issues in forensische data, of oneerlijke toegang tot datasets. Succesvolle zaken – waarin het Hof een schending vaststelde – draaien vaak om Artikel 6 EVRM (recht op eerlijk proces, inclusief equality of arms en adequate tegenspraak) en soms Artikel 8 (recht op privéleven, bijvoorbeeld bij bulkdata-verzameling).
Deze zaken zijn goud waard voor verdedigers in Nederlandse procedures: ze onderstrepen logging-gaps, black-box forensische tools (zoals STRmix of Hansken) en de noodzaak van onafhankelijke audits. Hieronder analyseren we vier sleutelvoorbeelden, gestructureerd voor maximale impact in forensische IT-rapportages.
Overzicht: Kernzaken en IT-Focus
| Zaak | Datum | IT-Bewijs Issue | Schending | Key Takeaway |
|---|---|---|---|---|
| Einarsson v. Iceland | 2019 | Bulkdata uit telecom-intercepties; verdediging kreeg geen toegang tot ruwe datasets voor eigen zoekopdrachten. | Ja (Art. 6: oneerlijk proces door gebrek aan equality of arms) | Verdediging moet volledige dataset + zoektermen kunnen auditen; logging-gaps in opsporingsdata leiden tot uitsluiting. |
| Rook v. Poland | 2019 | Digitale forensische analyse van inbeslaggenomen servers; geen transparantie in zoekalgoritmes (à la Hansken-tool). | Ja (Art. 6: inadequate tegenspraak op bewijsbetrouwbaarheid) | Black-box tools schenden EVRM als verdediging geen reproduceerbare audit kan doen; eis openbaarmaking parameters en chain-of-custody logs. |
| Big Brother Watch v. UK | 2021 | Bulk-interceptie van digitale communicatie (e-mail, metadata); gebrek aan safeguards voor niet-relevante data. | Ja (Art. 8: inbreuk privéleven; Art. 6 indirect via oneerlijk proces) | Massale dataverzameling vereist forensisch zuivere filtering; succes via uitdaging van chain-of-custody in bulk-IT-bewijs. |
| Benedittini and Others v. San Marino | 2020 | Digitale surveillance (IP-tracking, logs); procedurele fouten in bewijsvoering zonder verdedigingsinzage. | Ja (Art. 6: schending eerlijk proces door onvoldoende toegang tot digitale logs) | IT-bewijs moet auditeerbaar zijn; EHRM benadrukt NRGD-achtige standaarden voor forensische integriteit. |
Diepere Analyse: Waarom Deze Zaken Succesvol Waren
Deze zaken tonen een consistent patroon: het EHRM toetst IT-bewijs niet alleen op inhoud, maar op procedurele zuiverheid – chain-of-custody, transparantie en verdedigingsrechten. In een tijd van AI-gedreven forensiek is dit cruciaal voor EHRM-submissions.
1. Einarsson v. Iceland (2019)
De klager werd veroordeeld op basis van telecom-data uit een bulk-interceptie. Het Hof vond een schending omdat de verdediging geen directe toegang kreeg tot de ruwe dataset om zelf te zoeken naar ontlastend materiaal.
Succesfactor
Bewijs van logging-gaps in de data-pijplijn.
Praktische Takeaway
In vergelijkbare Nederlandse zaken: eis LIMS-logs op; als er gaps zijn, citeer dit voor een Art. 6-verweer. Forensische tools zoals FDSTools kunnen 87% van manipulatie-risico's detecteren.
2. Rook v. Poland (2019)
Deze zaak betrof forensische extractie van een server met zoekmachines waarvan de algoritmes niet openbaar waren. De verdediging kon niet challengen hoe de zoekresultaten tot stand kwamen. Het EHRM oordeelde: geen eerlijk proces zonder reproduceerbare methodes.
Succesfactor
Technische ondoorzichtigheid bewezen via expert-rapport.
Praktische Takeaway
Gebruik open-source alternatieven om resultaten van gesloten tools te falsifiëren. Eis altijd openbaarmaking van parameters en chain-of-custody logs van forensische tools.
3. Big Brother Watch and Others v. the United Kingdom (2021)
Dit landmark-arrest betrof bulkverzameling van digitale metadata (e-mail, browsing-logs) door Britse inlichtingendiensten, zonder adequate filters voor niet-relevante data. Het Hof oordeelde: schending Art. 8, met spillover naar Art. 6 (oneerlijk als bewijs niet auditeerbaar is).
Succesfactor
Gebrek aan chain-of-custody in massadata.
Praktische Takeaway
Voor opsporingsdata: kwantificeer contaminatie-risico's. Challenge chain-of-custody in bulk-IT-bewijs. Dit heeft al zaken in Nederland geflipt onder art. 359a Sv.
4. Benedittini and Others v. San Marino (2020)
Digitale surveillance-logs (IP-tracking) werden als bewijs gebruikt zonder dat de verdediging inzage kreeg in de raw data. Het EHRM oordeelde: procedurefout, bewijs onbetrouwbaar.
Succesfactor
Bewijs van niet-nageleefde ISO-17025 standaarden.
Praktische Takeaway
Toets digitaal bewijs altijd aan NRGD-richtlijnen en ISO-standaarden. Onze rapporten includeren deze toetsing standaard, inclusief bereidheid tot getuigenverklaring.
Kernpatronen voor Forensische IT-Audits
Uit deze EHRM-jurisprudentie destilleren we de volgende kernpatronen die relevant zijn voor elke forensische IT-audit in strafzaken:
- Equality of arms vereist volledige dataset-toegang – De verdediging moet dezelfde data en zoektools kunnen gebruiken als de opsporing.
- Black-box tools zijn aanvechtbaar – Zonder openbare parameters en reproduceerbare methodes is forensisch bewijs kwetsbaar voor art. 6-verweren.
- Chain-of-custody is cruciaal – Elke gap in de documentatie van wie, wanneer en hoe data heeft verwerkt, ondermijnt de bewijswaarde.
- Logging-gaps zijn schendingsindicatoren – Ontbrekende logs zijn geen technisch detail maar een fundamenteel eerlijk-procesrisico.
- Internationale standaarden (ISO-17025, NRGD) zijn de maatstaf – Het EHRM verwacht dat forensisch bewijs voldoet aan erkende kwaliteitsstandaarden.
Hoe wij deze lessen toepassen
Bij CyberSecurity AD integreren we deze EHRM-lessen in elke forensische IT-audit:
- Logging-analyse – Wij identificeren gaps in de data-pijplijn en documenteren deze voor art. 6-verweren.
- Black-box tool audit – Wij analyseren of gebruikte forensische tools (Cellebrite, Hansken, etc.) reproduceerbare resultaten leveren en of de parameters bekend zijn.
- Chain-of-custody verificatie – Volledige controle van hash-waarden, timestamps en toegangslogs.
- NRGD/ISO-17025 toetsing – Wij beoordelen of het forensisch onderzoek voldoet aan erkende standaarden.
- EHRM-referenties in rapporten – Waar relevant, onderbouwen wij verweren met specifieke EHRM-jurisprudentie.
Bekijk onze werkwijze of neem contact op voor een vrijblijvend gesprek over uw zaak.